به منظور انتقال آب یا فاضلاب از ارتفاعات پایین به بالا، نصب و راه اندازی ایستگاه پمپاژ و تجهیزات ایستگاه پمپاژ، یک راه حل ضروری است. همچنین به کارگیری این ایستگاه ها در جمع آوری فاضلاب، از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه خواهد بود و موجب حذف هزینه های اضافی برای حفاری چاه های فاضلاب خواهد شد؛ ضمن اینکه هیچ گونه اختلالی در عملکرد و کارایی سیستم نیز در پی ندارد و به راحتی می تواند فاضلاب تولید شده را تخلیه یا به بخش تصفیه منتقل نماید.
ایستگاه پمپاژ چیست؟
در حالت معمول در هر تاسیساتی، فاضلاب ها در لوله های شیب دار به سمت ارتفاع پایین حرکت می کنند، اما در ارتفاعات پایین و طبقات منفی برای اینکه بتوانیم این فاضلاب جمع آوری شـده را به سمت تصفیه خانـه منتقل کنیم؛ استفاده از نیروی گرانش زمین و شیب دار بودن لوله های فاضلاب کافی نیست و باید از تجهیزاتی برای انتقال به ارتفاعات بالاتر اسـتفاده نمود. این تجهیزات تحت عنوان ایستگاه پمپاژ یا لیفت استیشن شناخـته می شوند که در ادامه به بررسی انواع تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ خواهیم پرداخت.
اجزای تشکیل دهنده ایستگاه پمپاژ
همان گـونه که گفـته شد از ایستگاه پمپاژ برای انتقال فاضلاب به ارتفاعات بالاتر در تاسیسات استفاده می شود. این انتقال از طبقات منفی اهمیت زیادی در دفع فاضلاب دارد و به همین منظور اجرای ایستگاه پمپاژ باید با رعایت کلیه استاندارد ها صورت گیرد. پس از تعیین محل ایستگاه های پمپاژ در ادامه این مطلب برخی از مهمترین تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی هر ایستگاه پمپاژ یا لیفت استیشن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب، ارائه دهنده کلیه تجهیزات و خدمات آبرسانی
برای دریافت مشاوره رایگان تماس بگیرید.
مخزن عمودی ایستگاه پمپاژ(مخزن سپتیک)
مخزن سپنتیک ایستگاه پمپاژ
از جمله مهمترین تجهیزات مورد استفاده در هر ایستگاه پمپاژ در ساختمان ها، تاسیسات و مجتمع هایی که سطح فاضلاب پایین تری نسبت به شبکه فاضلاب شهری دارند، مخازن عمودی یا مخازن سپتیک می باشد. نحوه عملکرد این مخازن به این صورت است که تمامی فاضلاب تولیدی مکان مورد نظر از طریق انشعابات فاضلاب به درون این مخازن منتقل می شود و سپس با استفاده از پمپ نصب شده در ایستگاه پمپاژ به شبکه فاضلاب یا به تصفیه خانه مجتمع انتقال پیدا می کند. انواع مختلفی از مخازن عمودی به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد که با توجه به ماهیت مواد شیمیایی موجود در فاضلاب، به مرور زمان مستهلک شده و باید تعویض شوند.
انواع مخازن ایستگاه پمپاژ
از جمله مهمترین انواع مخازنی که در ایستگاه های پمپاژ مورد استفاده قرار می گیرند، انواع پلی اتیلینی هستند که در دو نوع تک جداره و دو جداره موجود هستند. البته نوع تک جداره به دلیل اینکه زودتر در برابر خاصیت اسیدی فاضلاب مورد خورندگی قرار می گیرد، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. انواع دو جداره مخازن پلی اتیلینی که به صورت عمودی یا افقی در دسترس می باشند، به گونه ای طراحی شده اند که در برابر مواد شیمیایی و اسیدی حتی در دماهای بالایی که ممکن است در فاضلاب ایجاد شود نیز مقاوم باشند. این دسته از مخازن پلی اتیلینی علاوه بر کاربردی که در لیفت استیشن ها دارند، برای ذخیره سازی آب یا مایعات دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
برای راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ می توان مخازن عمودی را به صورت دفنی یا غیر دفنی در سیستم دفع فاضلاب نصب نمود و همان گونه که گفته شد استفاده از مخازن دو جداره که طول عمر بسیار بیشتری دارند و نسبت به تغییرات شرایط آب و هوایی مقاوم تر هستند، در این زمینه توصیه می شود.
پمپ فاضلابی ایستگاه پمپاژ
تجهیزات پکیج ایستگاه پمپاژ
در راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ پس از آنکه فاضلاب تولیدی در مخازن سپتیک جمع آوری شد؛ لازم است تا جهت دفع به ارتفاع بالاتر از پمپ های فاضلابی استفاده شود. به همین منظور از انواع مختلف پمپ های لجن کش یا کف کش استفاده می شود.
انتخاب نوع مناسب این دسته از پمپ ها به عوامل مختلفی از قبیل دبی فاضلاب، فاصله عمودی و افقی مسیر انتقال فاضلاب، محاسبات افت فشار مسیر، نوع فاضلاب (سنگین، خاکستری، آشپزخانه، باران، صنعتی بودن و غیره)، مکان راه اندازی پروژه و درصد اسیدی بودن فاضلاب بستگی دارد. پس از بررسی تمامی این موارد می توان به انتخاب پمپ فاضلابی متناسب با کاربرد مورد نیاز پرداخت.
وظیفه پمپ های فاضلاب در ایستگاه پمپاژ انتقال فاضلاب از مکان ذخیره موقت فاضلاب یا همان مخازن عمودی سپتیک به محل انتقال نهایی می باشد. این نوع پمپ ها معمولا از جنس تمام استیل یا چدن ساختـه می شوند و برند های مختلف اروپایی و چینی در بازار موجود است که از جمله برندهایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از گرانفوس، ابارا، لوارا و پنتاکس. در برخی از مدل های این دسته از پمپ ها، خرد کن نیز وجود دارد که با توجه به نوع فاضلاب تولیدی می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
چند پمپ فاضلاب برای ایستگاه پمپاژ مورد نیاز است؟
به طور معمول در هر ایستگاه پمپاژ فاضلاب باید از دو پمپ استفاده شود که در هر لحظه تنها یک پمپ در حال کار بـوده و دیگری به عنوان جایگزین از مدار خارج می باشد. نحوه جایگزینی این پمپ ها با هم با توجه به نوع عملکرد سیستم و طراحی های صورت گرفتـه متفاوت است. در برخی موارد این پمپ ها به صورت ساعتی با هم جا به جا می شوند، یا این که روزانه این جایگزینی انجام می شود. البته در بعضی از ایستگاه های پمپاژ پمپ دوم تنها در صورتی وارد مدار می شود که پمپ اصلی با مشکل مواجه شـده باشد. اما آنچه که در راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ استاندارد مهم است؛ وجود قطعی پمپ دوم است که در صورت خرابی یکی از آنها از بروز اختلال در عملکرد دفع فاضلاب جلوگیری شود.
علاوه بر انواع پمپ های فاضلاب بر اساس جنس آنها، با توجه به نحوه نصب و عملکرد نیز دو نوع مختلف از این گونه پمپها در شبکه‌های دفع فاضلاب نصب می شود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم؛
پمپ شناور یا مستغرق ایستگاه پمپاژ فاضلاب
این دسته از پمپ ها به گونه ای طراحی شده اند که به صورت شناور یا مستغرق در فاضلاب نصب می شوند. بدنه این نوع پمپ ها کاملا آب بندی و ایزوله بوده و شناور بودن در فاضلاب هیچ گونه آسیبی به دیگر بخش های پمپ وارد نمی کند. با توجه به نیاز ایستگاه می توان از پمپ های مستغرق با پروانه خرد کن یا بدون این پروانه استفاده نمود. مزیت استفاده و خرید پمپ آب های مستغرق این است که نیاز به ساخت یک محفظه خشک برای نصب پمپ را از بین می برد و همین مورد نیز تاثیر به سزایی در کاهش هزینه راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ خواهد داشت.
البته نصب این قبیل پمپ ها محدودیت هایی نیز در دسترسی به پمپ برای کاربران ایستگاه ایجاد می کند و در مواقع مورد نیاز از قبیل تعمیرات یا سرویس دوره ای با استفاده از سیستم ریل راهنما و زنجیر متصل به کلاهک پمپ، می توان پمپ را به بیرون از فاضلاب منتقل نموده و عملیات مورد نیاز را بر روی آن انجام داد.
پمپ های خشک یا غیر مستغرق ایستگاه پمپاژ فاضلاب
دسته دیگر از پمپ های فاضلاب که در راه اندازی ایستگاه پمپاژ به کار می روند، پمپ های خشک یا غیر مستغرق هستند که باید در چاه های خشک نصب شوند. این گونه پمپ ها هیچ گونه حفاظتی در برابر نفوذ فاضلاب ندارند و نشتی فاضلاب به درون چاهک نصب، می تواند موجب خرابی آنها شود. مزیت پمپ های خشک، قابلیت دسترسی سریع به پمپ به منظور سرویس یا نظارت بر عملکرد صحیح پمپ می باشد؛ همچنین به دلیل وجود محدودیت های فضایی برخی چاهک های خشک، امکان نصب عمودی یا افقی این قبیل پمپ ها نیز وجود دارد. با این وجود همان گونه که گفته شـد؛ نقطه ضعف مهم پمپ های خشک عدم مقاومت در برابر نفوذ فاضلاب می باشد و به همین دلیل امروزه در صنایع و تاسیسات برای راه اندازی یک ایستگاه پمپاژ، کمتر از این نوع پمپ فاضلابی استفاده می شود.
شیرآلات و اتصالات ایستگاه پمپاژ
تجهیزات دیگری که در اجرای یک ایستگاه پمپاژ فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، انواع اتصالات، شیرآلات و لولهها هستند. به منظور انتقال فاضلاب به مخزن سپتیک، لوله‌های ورودی در قسمت بالای این مخازن نصب می‌شوند و لوله‌های خروجی نیز از بعد از پمپ تا محل تخلیه فاضلاب به بیرون از تاسیسات ادامه پیدا می‌کنند. الکتروموتورها به عنوان منبع نیروی محرکه پمپها عمل کرده و نقش اساسی در انتقال موثر فاضلاب دارند. قطر و ارتفاع لوله‌های مورد استفاده در ایستگاه پمپاژ به عوامل مختلفی از قبیل دبی، حجم و نوع فاضلاب و همچنین ارتفاع مخزن جمع‌آوری فاضلاب بستگی دارد. همچنین برای قطع و وصل جریان ورودی و خروجی فاضلاب در موارد ضروری، در هر دو مسیر فاضلاب شیرهای کنترلی نیز نصب خواهد شد.
سنسور ها و ابزار دقیق لیفت استیشن
به منظور کنترل سطح فاضلاب موجود در مخازن سپتیک و همچنین تعیین زمان فعالیت پمپ های فاضلاب از مجموعه ای از سنسور ها و ابزار دقیق استفاده می شود. عملکرد این تجهیزات به این صورت است که سطح ماکزیمم و مینیمم تعریف شده فاضلاب در مخازن را تشخیص می دهند و زمانی که فاضلاب به بالاترین سطح برسد، سنسورها فرمان روشـن شدن پمپ را ارسال می کنند و با رسیـدن فاضلاب به سطح مینیمم، دستور خاموش پمپ ارسال می شود و این چرخه به صورت مداوم ادامه پیدا می کند. نبود یا خرابی این تجهیزات می تواند موجب یکسره کار کـردن و خرابی پمپ های نصب شـده در ایستگاه پمپاژ شود.
تابلو برق و سیستم های کنترلی ایستگاه پمپاژ
کاربرد تابلو برق در پکیج پمپاژ
آخرین گروه تجهیزات در ایستگاه پمپاژ، تابلو برق و سیستم های کنترلی می باشند. این قبیل تجهیزات وظیفه روشن و خاموش کردن پمپ ها در زمان مناسب با توجه به دستورات ارسالی از سنسورها و ابزار دقیق را برعهده دارند. همچنین در صورت خرابی یا بروز اختلال در عملکرد ایستگاه پمپاژ، با استفاده از آژیر یا موارد مشابه به اپراتور هشدار خواهند داد. باید توجه داشت که برای فرمان دهی به سیستم و تنظیم شروع یا قطع فعالیت پمپ ها، وجود تابلو برق در هر ایستگاه پمپاژ استاندارد ضروری است. برند های مختلفی از تابلو های برق در راه اندازی ایستگاه های پمپاژ مورد استفاده قرار می گیرد که از جمله مهمترین آنها می توان به شرکت هایی مانند زیمنس، اشنایدر، ال اس و هیوندای اشاره نمود.
کاربرد ایستگاه پمپاژ چیست؟
همانطور که توضیح دادیم ایستگاه پمپاژ یا لیفت استیشن یکی از تجهیزات حیاتی در سیستمهای آب و فاضلاب به شمار می‌آید. این سیستم‌ها به منظور جابجایی آب و فاضلاب در شرایطی که نیروی جاذبه کافی نیست، طراحی شده‌اند. ایستگاه‌های پمپاژ معمولاً به صورت زیرزمینی و استوانه‌ای شکل ساخته می‌شوند و درون آنها یک یا چند پمپ قرار دارد. این پمپها با پر شدن مخزن، فعال می‌شوند و آب یا فاضلاب را به مقصد مورد نظر منتقل می‌کنند. در ادامه به برخی از کاربردهای اصلی ایستگاه‌های پمپاژ اشاره می‌کنیم:
جمع‌آوری فاضلاب از مناطق کم ارتفاع
در مناطقی مانند سواحل و جزایر که سطح آب‌های زیرزمینی بالاست، ایستگاه‌های پمپاژ می‌توانند به جمع‌آوری فاضلاب از ساختمان‌ها و تأسیسات مختلف کمک کنند. همچنین در نواحی شهری با توپوگرافی مسطح، این ایستگاه‌ها به هدایت فاضلاب به شبکه اصلی کمک می‌کنند.
افزایش فشار در شبکه فاضلاب
در شبکه‌های فاضلاب طولانی، افت فشار ناشی از اصطکاک می‌تواند باعث کاهش سرعت جریان شود. ایستگاه‌های پمپاژ با تأمین فشار مناسب، به حفظ جریان مداوم فاضلاب کمک می‌کنند. همچنین در نقاط انشعاب، این ایستگاه‌ها فشار یکنواختی را برای توزیع عادلانه فاضلاب ایجاد می‌کنند.
تأمین آب برای مناطق دورافتاده
ایستگاه‌های پمپاژ می‌توانند آب را از منابع آبی مانند چاه‌ها، سدها یا رودخانه‌ها به شبکه‌های توزیع آب شهری و روستایی پمپاژ کنند.
مدیریت سیلاب‌های شهری
در زمان بارندگی‌های شدید، ایستگاه‌های پمپاژ می‌توانند آب‌های سطحی را از مناطق پرخطر سیل‌زده جمع‌آوری کرده و به مکان‌های مناسب هدایت کنند تا از آبگرفتگی معابر و خسارات جلوگیری شود.
انتقال لجن و مواد جامد
این ایستگاه‌ها در تصفیه‌خانه‌ها برای جابجایی لجن و مواد جامد ناشی از فرآیند تصفیه به واحدهای بعدی یا محل دفع نهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کنترل سطح آب در چاه‌های جذبی
در سیستمهای دفع فاضلاب با استفاده از چاه‌های جذبی، ایستگاه‌های پمپاژ می‌توانند سطح آب را کنترل کنند و از پر شدن بیش از حد چاه‌ها جلوگیری نمایند. این کار با پمپاژ مداوم آب، ظرفیت جذب چاه‌ها را افزایش می‌دهد.
جمع بندی
همان طور که گفتیم؛ ایستگاه های پمپاژ در مکان هایی که سطح فاضلاب تولیدی پایین تر از شبکه جمع آوری فاضلاب باشد؛ مورد استفاده قرار می گیرد. برای راه اندازی چنین تاسیساتی، تجهیزاتی از قبیل مخازن سپتیک، پمپ فاضلاب، سنسور ها و ابزار دقیق و تابلو برق به همراه لوله و اتصالات لازم، مورد نیاز است. البته نباید فراموش کرد که تمامی این تجهیزات باید به صورت دوره ای مورد بررسی قرارگیرند. عدم توجه به نگهداری مناسب، تعمیرات و سرویس های دوره ای می تواند سبب بروز اختلال در عملکرد هر کدام از این اجزا و از کار افتـادن ایستگاه پمپاژ شود. البته در ایستگاه های پمپاژ استاندارد، چاه های جذبی نیز برای مواقع اضطراری به شبکه متصل است تا در صورت اختلال در عملکرد ایستگاه پمپاژ فاضلاب به صورت موقت به این چاه هدایت شود.
سوالات متداول
ایستگاه پمپاژ چه کاربردهایی دارد؟
پکیج ایستگاه پمپاژ در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، آب و فاضلاب، صنایع شیمیایی، کشاورزی، و سایر صنایع به کار می‌روند. این ایستگاه ها برای انتقال مایعات به منظور تأمین آب، ترتیب دفع فاضلاب، انتقال مواد شیمیایی، و ایجاد فشار در سیستمهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات اصلی یک ایستگاه پمپاژ چه مواردی هستند؟
تجهیزات اصلی یک ایستگاه پمپاژ عبارتند از: پمپها (معمولاً چرخشی یا ایمنسیونل)، لولهها و اتصالات، مخزنها یا مخازن (برای ذخیره موقت مایعات)، تجهیزات کنترل و ایمنی (مانند سیستمهای کنترل ترکیبی و سنسورها)، و تجهیزات جانبی مانند کلپها، شیرآلات، و فیلترها.
چگونه ایستگاه پمپاژ کار میکند؟
در یک ایستگاه پمپاژ، پمپها مایعات را از یک مکان به مکان دیگر انتقال میدهند. پمپها انرژی مورد نیاز برای ایجاد فشار در سیستم را از منبع انرژی (معمولاً برق) دریافت کرده و مایع را از مخزنها یا مخازن میکشند و از طریق لولهها به مقصد نهایی میرسانند. اگر میخواهید بیشتر بدانید، مقاله مصرف انرژی در ایستگاه پمپاژ را مطالعه نمایید.
چگونه میتوان از ایستگاه پمپاژ نگهداری کرد؟
نگهداری ایستگاه پمپاژ شامل مواردی مانند تعویض و نگهداری پمپها، بازبینی و تعمیر لولهها و اتصالات، بررسی و تعمیر تجهیزات کنترلی و ایمنی، و تعویض قطعات سایر تجهیزات میشود. ایستگاه پمپاژ باید به صورت دورهای با توجه به نیازهای سیستم نگهداری شود.
