اهمیت سیم پیچی الکتروموتور در چیست؟ به دلیل استفاده های خیلی زیاد الکتروموتور ها (موتور های الکتریکی)، امروزه در سال 1400، می توان انواع الکتروموتور ها را در هر مکانی که دسترسی به برق وجود دارد، یافت. برای ساخت الکتروموتور، سیم پیچی از مهم ترین مراحل است. برخی اوقات دینام شما خواهد سوخت و با سیم پیچی مجدد، می توانید مثل روز اول از آن استفاده کنید.
این امر به این دلیل است که الکتروموتور بسیار ساده، اما با بازدهی بالا عمل می کنند و هزینه نصب و ساخت آنها کاملا مقرون به صرفه است. موتورهای تک فاز و سه فاز که هر یک مناسب شرایط کاری متنوع می باشد، با رعایت چند نکته اساسی، قابل نصب هستند و پس از نصب می‌توان از آنها برای کارهای متفاوتی همچون، انتقال برق، انتقال آب و تامین برق ماشین‌های کارخانه‌ای، انواع جابجایی ها و … استفاده نمود. سیم پیچی موتور های الکتریکی اهمیت بالایی در کارکرد آنها دارد، به همین جهت در ادامه می خواهیم نحوه سیم پیچی انواع الکتروموتور ها را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دهیم.
آموزش سیم پیچی الکتروموتور
1. محفظه عقب و جلو الکتروموتور را باز کرده و روتر و بلبرینگ را از آن خارج کنید.
مراحل سیم پیچی الکتروموتور
2. در صورت سوخته بودن دینام، سیم پیچ های قبلی را از استاتور خارج کنید.
خارج کردن سیم پیچ های قبلی از استاتور
3. شیار های استاتور را سیخ بکشید و پوسیدگی های آن را پاک کنید.
پاک کردن پوسیدگی استاتور
4. عایق بندی شیار ها را با کاغذ مخصوص شروع کنید.
عایق بندی شیار ها با کاغذ مخصوص
| نوع عایق بر اساس رده حروف انگلیسی | حداکثر درجه حرارتی مجاز |
| Y | 90 درجه سانتیگراد |
| A | 105 درجه سانتی گراد |
| E | 120 درجه سانتیگراد |
| B | 130 درجه سانتیگراد |
| F | 155 درجه سانتیگراد |
| H | 180 درجه سانتیگراد |
| C | بالاتر از 180 درجه سانتیگراد |
کلاف بندی
آماده کردن کلاف برای استاتور
“تأمین آب پایدار با خرید پمپ آب قوی و کارآمد! برای مشاهده مدل‌ها و قیمت‌ها کلیک کنید”
نصب کلاف روی عایق استاتور
محکم کردن سر کلاف
قرار دادن کاغذ مخصوص بین سرکلاف ها
نخ بندی و محکم کاری سر کلاف ها
عایق بندی سیم های خارج شده با کاغذ های لوله ای
لحیم کاری نقاط اتصال
خارج کردن سر سیم های کلاف
شارلاک سیم پیچ ها
بستن درهای الکتروموتور
16. پس از تست کردن الکتروموتور برای اطمینان از صحت سیم پیچی، تمام درب های محفظه دینام را ببندید. اینجا عملیات سیم پیچی الکتروموتور به پایان میرسد.
بستن در های محفظه دینام
تست سلامت الکتروموتور بعد سیم پیچی
تست سلامت الکتروموتور
برای تست و چرخش کارآمد موتورها، ابزار خاص و تجهیزات آزمایش لازم است. در ادامه لیستی کوتاه از لوازم سیم پیچی الکتروموتورتهیه شده است. در نظر داشته باشید که این لیست حده‌اقل لوازم مورد نیاز را در خود جای داده است:
1 چکش ۴۵۰ گرمی (۱۶ اونسی)
1 چکش ۳۴۰ گرمی (۱۲ اونسی) به همراه یک پیچ‌گوشتی بزرگ
1 پیچ گوشتی ۷.۵ سانتی (۳ اینچی)
1 چکش چوبی
1 قیچی کوچک
“امنیت تجهیزات برقی با تابلو برق مطمئن! به محصولات ما سر بزنید و بهترین انتخاب را داشته باشید”
تست سیم پیچ و کلاف ها
برای اینکه الکتروموتور به درستی کار کند و استهلاک پایینی داشته باشد و همچنین بتواند از حداکثر توان خود مایه بزارد، باید سه مورد زیر را بررسی کنیم:
- عدم به حداکثر رسیدن مقاومت سیم پیچ و قطع شدن جریان.
- عدم وجود اتصال کوتاه در سیم پیچ و کاهش شدید مقاومت آن
- عدم اتصال سیم پیچ به زمین یا بدنه موتور و نشت جریان
- عدم اتصال بین کلاف های سیم پیچ
حال چگونه از موارد فوق اطمینان حاصل کرده و روش صحیح تست الکتروموتور چیست؟ قطعا اولین کاری که به صورت ناخودآگاه انجام میدهید، نگاه کردن و بررسی چشمی بدنه و اتصالات فاز الکتروموتور است، مشکلی نیست، ابتدا از لحاظ ظاهری از سلامت الکتروموتور مطمئن شوید، سپس مراحل زیر را انجام دهید:
1. جریان برق را به الکتروموتور وصل کنید، در صورتی شفت موتور میچرخد، صدای سوختگی ندهد، صداهای اضافی و تق تق ندهد، بوی سوختگی از آن بلند نشود و منظم به کار خود ادامه دهد، نشانه بسیار خوبی است. حال می توانیم برخی تست های دیگر را روی آن انجام دهیم. البته اگر الکتروموتور کولر را سیم پیچی کرده ایید، در دو دور کند و تند این بررسی را انجام دهید.
2. یک اهم متر سالم بیاورید. اتصال جفت سر سیم های مختلف را با اهم متر انجام دهید؛ اگر با هم مساوی باشند، سیم پیچی موتور شما هیچ اتصال کوتاهی ندارد و به لحاظ سیم پیچی سالم است. البته در صورت مشاهده تلرانس 5% و 10%، نگران نباشید، معمولا این تلرانس در موتور های الکتریکی پیش می آید.
“آب با فشار مناسب در خانه شما! با خرید پمپ آب خانگی کارآمد، لذت آبرسانی بی‌وقفه را تجربه کنید”
3. در صورتی که سیم پیچی شما ستاره ایی است، سه گره در کلاف های سیم پیچی ایجاد می شود که نحوه تست سلامت سیم پیچی در این حالت به صورت زیر است. ابتدا تصویر زیر را در نظر داشته باشید و نحوه استفاده از اهم متر را در ادامه با توجه به نقاط A ،B و C آموزش میدهیم.
تست سیم پیچ و کلاف الکتروموتور
بعد از استفاده از اهم متر، باید شرایط زیر پیش آید تا از سلامت سیم پیچی الکتروموتور مطمئن شویم:
مقاومت بین B- A , A-C و B-C یکسان باشد.
بین A و زمين و B و زمین باید مقاومت بی نهایت وجود داشته باشد.
لوازم سیم پیچی الکتروموتور
لوازم سیم پیچی الکتروموتور
برای سیم پیچی الکتروموتور به دو سری لوازم نیاز دارید؛ یکی برای حفظ امنیت شخصی و حفظ امنیت دینام و دیگری برای انجام مراحل سیم پیچی استاتور.
دستکش مخصوص
پیش از آنکه به الکتروموتور دست بزنید و تغییراتی در سیم‌پیچی آن ایجاد کنید، باید حتماً عوامل امنیتی را رعایت کنید. الکتروموتور همانطور که از نامش پیداست یک موتور برقی است که بدین معناست که جریان برق به صورت مداوم و یا غیر مداوم از این دستگاه عبور می‌کند و دست زدن به سیم های آن، همیشه خطر برق گرفتگی دارد. از این رو پیش از دست دادن الکتروموتور حتماً از دستکش های مخصوص برای خنثی کردن جریان برق استفاده کنید که اگر درسیم پیچی الکتروموتور تک فاز و سه فاز شما ایرادی وجود داشته باشد که از آن خبردار نباشید، برق به دست شما انتقال پیدا نکند و دچار برق گرفتگی نشوید. دستکش تنها یکی از لوازم سیم پیچی الکتروموتور است و شما باید پیش از هرگونه تعمیر و تغییر دفترچه راهنمای الکتروموتور خود را بخوانید و لوازم مورد نیاز آن را آماده کنید.
سیم لاکی
سیم های مسی از مهم ترین تجهیزات لازم برای سیم پیچی و ساخت الکتروموتور می باشند. چرا به آنها لاکی می گویند؟ به این دلیل که روی این سیم ها را یک لایه بسیار نازک از عایق را پوشانده است.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب، ارائه دهنده کلیه تجهیزات و خدمات آبرسانی
برای دریافت مشاوره رایگان تماس بگیرید.
عایق های الکتریکی و حرارتی
در سیم پیچی دینام باید دقت داشته باشید که هنگام آماده سازی استاتور برای سیم پیچی، یک مرحله عایق بندی اولیه خواهید داشت. سپس با تمام شدن کلاف بندی ها، یک مرحله عایق بندی و نخ بندی نهایی نیز خواهید داشت. برای انجام این کارها از تجهیزات عایق بندی الکتروموتور باید استفاده کنید. در صورتی که در ساخت و سیم پیچی دینام از عایق های حرارتی نیز استفاده کنید، طول عمر دینام بسیار بیشتر می شود و در دما های بالا و هنگام داغ شدن سیمها، دینام به سرعت سوخته نمی شود.
ابزار های معمول برای سیم پیچی الکتروموتور
تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور به ابزارهای خوب و مهمتر از همه، به دانش استفاده از هر یک نیاز دارد. زمینه سیم پیچی الکتروموتور نیز از این قاعده مستثنی نیست. برق و عوامل تعمیر و نگهداری باید در انتخاب ابزار در نظر گرفته شوند و سپس نحوه استفاده از هر یک، بررسی شود. علاوه بر لوازم سیم پیچی الکتروموتور که به‌طور معمول استفاده می‌شوند، همانند پیچ‌گوشتی، انبردست، دم باریک و فاز
لوازم اتوماتیک سیم پیچی
همچنین، مجموعه‌ای از ابزارهای برقی موجود در بازار امروز به شما کمک می‌کند تا کارهای مختلف را با سرعت بیشتری و معمولاً به روش کارآمدتری انجام دهید. در اکثر موارد تهیه این لوازم خاص اجباری نیست، اما برخی از دستگاه‌ها مانند پمپ‌ها و الکتروموتورها نیازمند ابزارهای خاصی هستند. در حالی که بسیاری از مشاغل عمده تعمیر و سیم‌پیچی الکتروموتور، برای پروژه‌های اساسی خود به سراغ فروشندگان اتوماتیک رفته‌اند و از لوازم سیم‌پیچی الکتروموتور اتوماتیک استفاده می‌کنند، در بسیاری از کارخانه‌ها و خانه‌های مسکونی که از الکتروموتور استفاده می‌کنند، نیاز به تعمیر و سیم‌پیچی خیلی پیچیده نیست و می‌توان با همان وسایل و ابزار قدیمی و معمول آنها را با هزینه بسیار کمتر نسبت به لوازم اتوماتیک تعمیر نمود.
فرمول سیم پیچی الکتروموتور تک فاز و سه فاز
الکتروموتور تک فاز و سه فاز معمول‌ترین الکترو موتور ها در بازار هستند. به طور کلی ساخت الکتروموتور تک فاز آسانتر از الکتروموتور سه فاز است به همین دلیل است که تفاوت مشهودی در سیم پیچی الکتروموتور تک فاز و سه فاز وجود دارد که باید به آن توجه کنید اما فرمول سیم پیچی الکتروموتور تغییر چندانی نمی‌کند و شما با یادگیری آن و رعایت کردن چند نکته می‌توانید این کار را انجام دهید.
سیم پیچی الکتروموتور تک فاز
الکتروموتور تک فاز در ولتاژها و فرکانسهای مختلف برای مناطق مختلف جهان ارائه می شوند. برای ایالات متحده آمریکا، موتورهای تک فاز معمولاً در 110/115 ولت یا 220/230 ولت ارائه می شوند که این استاندارد جهانی در ایران نیز رعایت می‌شود و این ولتاژها به راحتی در دسترس هستند. 60 هرتز هم فرکانس منبع تغذیه معمولی در سراسر جهان است.
در حالی که فرمول سیم پیچی الکتروموتور باید برای تمام موتورهای متناوب خازن تقسیم دائمی تکفاز موجود در بازار یکسان باشد، رنگ‌های سیم سرب برای سازندگان مختلف متفاوت است. این موضوع اهمیت ویژه‌ای در تجهیزاتی نظیر الکتروموتورها در ایستگاه‌های پمپاژ دارد، جایی که تنظیم دقیق سیم‌پیچی و خازن‌ها برای اطمینان از عملکرد بهینه ضروری است.
برای یک موتور استاندارد 3 سیمه، رنگ سیم سرب به طور معمول سفید، قرمز و سیاه است. رنگ سیاه همیشه به حالت خنثی (N) متصل است. هر دو رنگ سفید و سیاه به 2 ترمینال خازن اختصاصی متصل می‌شوند. وقتی (L) از طریق ترمینال خازن به سیاه یا قرمز متصل شود، موتور در جهت مورد نظر شروع به چرخش می‌کند. برای موتورهای نوع جعبه ترمینال، همین فرمول سیم‌پیچی الکتروموتور انجام می‌شود. با این حال، ترمینال‌ها دارای مارک Z2، U2 و U1 هستند. برای موتورهای تک فاز، خازن برای عملکرد راه‌اندازی آن بسیار مهم است. بدون گشتاور (دور) راه‌اندازی ارائه شده توسط خازن، مجبور می‌شوید با چرخش دستی شفت به روشن شدن موتور کمک کنید. این به گونه‌ای شبیه پروانه‌های قدیمی در هواپیمای قدیمی است، پس اگر خازن کار نکرد، نگران نشوید زیرا می‌توانید به صورت دستی موتور را راه بیندازید.
توسط تعداد بالای ترمینال‌های خازن گیج نشوید. از نظر الکتریکی، این همان خازن‌های سنتی از نوع دو ترمینال است که فقط یک ترمینال را در هر طرف ارائه می‌دهد و تغییری در فرمول سیم‌پیچی الکتروموتور ایجاد نمی‌کند.
سیم پیچی الکتروموتور سه فاز
سیم پیچی الکتروموتور سه فاز
در سیم پیچی الکتروموتور تک فاز و سه فازهمانطور که گفته شد تفاوت چندانی وجود ندارد و باید همان مراحل را طی کنید، اما به دلیل پیچیده‌تر بودن الکتروموتور سه فاز، چند مرحله به کار شما اضافه می‌شود. موتورهای القایی سه فاز معمولاً در 220/230 ولت و 50/60 هرتز در ایالات متحده ارائه می شوند که همانند الکتروموتور تک فاز، این استاندارد نیز در ایران رعایت می‌شود. (در برخی مواردی که انرژی بالایی مورد نیاز است ممکن است 460 ولت نیز ارائه شود. موتورهای سه فاز می توانند با سرعت ثابت یا با VFD (درایو فرکانس متغیر) برای کاربردهای با سرعت متغیر کار کنند.
برای یک موتور سه فاز 3 سیم، ما رنگ سیم یکسان داریم. 3 مرحله از منبع تغذیه با L1 (R) ،L2 (S) و L3 (T) برچسب گذاری می شوند. قرمز را به L1 (R)، سفید را به L2 (S) و سیاه را به L3 (T) وصل کنید. برای موتورهای نوع جعبه ترمینال، ترمینال ها با U ،V و W برچسب گذاری می شوند. فرمول سیم پیچی الکتروموتور یکسان است. برای تغییر جهت چرخش، هر دو اتصال بین R ،S و T را تغییر دهید.
در صورت وجود اضافه بار یا شافت قفل شده، سوئیچ الکترومغناطیسی یا عملکرد حرارتی الکترونیکی VFD برای جلوگیری از فرسودگی موتور توصیه می شود.
احتمالاً متوجه شده اید که در سیم پیچی الکتروموتور سه فاز خازنی وجود ندارد. با موتورهای تک فاز، یک خازن برای تولید منبع تغذیه چند فاز مورد نیاز است. با موتورهای سه فاز، خازن لازم نیست. در نهایت، فراموش نکنید که موتورها را با پایانه زمینی محافظ اختصاصی (PE) به زمین متصل شوند تا از آسیب دیدگی پرسنل جلوگیری کند.
همانطور که می‌بینید اگر در سیم پیچی الکتروموتور تک فاز و 3 فاز عوامل امنیتی را رعایت کنید، دفترچه راهنما موتور را مطالعه کنید و از فرمول سیم پیچی الکتروموتور پیروی کنید، به راحتی می‌توانید این کار را خودتان انجام دهید.
نوع اتصال سیم پیچی موتور
برای اتصال یک موتور الکتریکی ناهمزمان به شبکه، سیم پیچ استاتور آن باید توسط یک طرح ستاره یا مثلث متصل شود. برای اتصال الکتروموتور به شبکه طبق طرح ستاره، باید تمام انتهای فازها به صورت الکتریکی به یک نقطه و به تمام ابتدای فازها وصل شوند. یکی از نقاط ابتدایی نیز باید به فازهای شبکه متصل شود. برای روشن کردن موتور الکتریکی طبق طرح مثلث، باید رویکرد متفاوتی در پیش گرفت. بدین شکل باید ابتدای فاز اول به انتهای فاز دوم، ابتدای فاز دوم به انتهای سوم و ابتدای فاز سوم به انتهای اولی متصل شوند. در نهایت اتصالات سیم پیچ به سه فاز شبکه متصل خواهند شد. شیوه سیم پیچی موتور و مزایای هر نوع سیم پیچی را در زیر بیان کرده ایم.
اتصال ستاره
- پایداری و توانایی کارکردن موتور برای مدت طولانی
- سطح بالایی از قابلیت اطمینان دوام به دلیل کاهش قدرت موتور
- نرم ترین شروع درایو الکتریکی
- تحمل احتمالی اضافه بارهای کوتاه مدت
- از گرمای بیش از حد در محفظه موتور جلوگیری می شود.
اتصال مثلث
- امکان افزایش سطح توان موتور الکتریکی به حداکثر
- استفاده از رئوستات برای شروع
- افزایش گشتاور
- تلاش کششی بالا
هزینه سیم پیچی الکتروموتور
در نهایت، یکی از عوامل مهمی که باید در نگهداری از الکتروموتور خود در نظر بگیرید، هزینه سیم پیچی الکتروموتور است. همانطور که گفته شد فرمول سیم پیچی الکتروموتور آنچنان هم پیچیده نیست و در صورت بلد بودن آن، می‌توان در ۱۰ دقیقه و یا کمتر سیم پیچی را انجام داد. با این حال اگر لوازم سیم پیچی الکتروموتور را ندارید و یا از مهارت لازم برخوردار نیستید، باید از یک متخصص درخواست کنید که این کار را برای شما انجام دهند. در این صورت هزینه سیم پیچی الکتروموتور شما کمی افزایش خواهد یافت، چون همانطور که گفته شد، الکتروموتورها ممکن است به دفعات نیازمند تعمیر و سیم پیچی شوند.
عموما در سیم پیچی دینام، برای موتور های تک اسب 600 هزار تومان را در نظر می گیرند. حال به ازای اضافه شدن هر یک اسب بخار، 300 هزار تومان به هزینه سیم پیچی اضافه می‌شود.
به طور کلی هزینه سیم پیچی به چند عامل بستگی دارد:
اولین عامل، موقعیت الکتروموتور شما است؛ به عنوان مثال، اگر الکتروموتور شما زیر زمین است و یا دسترسی به آن سخت است، هزینه بالاتر می‌رود.
دومین عامل نوع الکتروموتور شما است؛ هرچه الکتروموتور پیچیده‌تر باشد هزینه سیم پیچی نیز بالاتر می‌رود. به عنوان مثال اگر الکتروموتور شما از نوع خاص سنسور‌دار است، سیم پیچی آن نیازمند دقت بیشتری است.
سومین عامل، امنیت الکتروموتور شما است. گاهی اوقات برای الکتروموتورهایی که در فضای عمومی نصب می‌شوند و یا قرار است برق لوازم امنیتی یک شرکت خاص را تامین کنید، موارد امنیتی بر روی آن اعمال می‌شود تا سارقان نتوانند به راحتی آن را باز کنند. در این صورت، بهترین انتخاب شما، تماس با شرکتی است که این الکتروموتور را برای شما نصب کرده است. استخدام متخصصی که بتواند این عوامل امنیتی را دور بزند، هزینه سیم پیچی الکتروموتور را افزایش می‌دهد.
برخی سوال می پرسند که آیا سیم پیچی استاتور در الکتروموتور چینی با موتور های داخلی تفاوتی دارد یا خیر! باید بگوییم که فلسفه سیم پیچی و ایجاد میدان مغناطیسی در الکتروموتور یکی است و تنها چیزی که متفاوت است نقشه و کلاف بندی با حالت های مختلف در موتور الکتریکی می باشد. به هر حال چه موتور های چینی و چه موتور های ایرانی، برای ایجاد میدان مغناطیسی به یک سیم پیچی منظم نیاز دارند. جهت سفارش و خرید انواع الکتروموتور مورد نیاز و انجام مراحل نصب و راه اندازی، بهترین انتخاب شما؛ شرکت تلمبه موتور غرب می‌باشد.
جمع بندی
در پایان، آموزش سیم‌پیچی الکتروموتور اصول و تکنیک‌های کلیدی برای اجرای صحیح سیم‌پیچی و بهبود عملکرد موتور را معرفی کرد. با درک نحوه اتصال سیمها، انتخاب مناسب خازن، و استفاده از اصولی مانند سیم‌پیچی گام کامل، می‌توانید به راه‌اندازی بهینه موتور کمک کنید. یادگیری این مهارت نه‌تنها در افزایش عمر الکتروموتور مؤثر است، بلکه به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری نیز می‌انجامد. امیدواریم این راهنما به شما در انجام سیم‌پیچی الکتروموتور به شکل مؤثر و ایمن کمک کند.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب – وست پمپ
سوالات متداول
سیم‌پیچی الکتروموتور چگونه انجام می‌شود؟
با اتصال سیمها به ترمینال‌های مشخص و استفاده از خازن‌ها جهت چرخش موتور کنترل می‌شود.
چرا خازن در سیم‌پیچی موتور مهم است؟
خازن گشتاور راه‌اندازی موتور را تامین کرده و مانع از نیاز به چرخش دستی می‌شود.
سیم‌پیچی گام کامل چیست؟
سیم‌پیچی با اختلاف فاز ۱۸۰ درجه، که نیروهای القایی بازوها جمع جبری می‌شوند، گام کامل نام دارد.
اختلاف سیم پیچی در الکتروموتور های سه فاز و تک فاز، زیاد است؟
خیر، در صورتی که سیم پیچی الکتروموتور تک فاز را به درستی انجام دهید، به راحتی می توانید با اضافه کردن چند مرحله کوتاه، سیم پیچی دینام سه فاز را نیز انجام دهید. در نتیجه مراحل انجام سیم پیچی در هر دو نوع دینام، تا چند مرحله یکسان است.
سلام مهندس بسیار عالی بود توضیحاتتون در خصوص سیم پیچی الکتروموتور. ممنونم