در صنایع امروزی که استفاده از انرژی الکتریکی به حداکثر خود در طول تاریخ بشریت رسیده است، نیاز به کنترل و افزایش امنیت جانی و مالی در برابر برق، با استفاده و نصب تابلو برق تک فاز و سه فاز، بیش از هر زمان دیگری شده است.
تابلو برق از دسته وسایلی هستند که این کارکرد و امنیت را برای ما به ارمغان می‌آورند. تابلو برق 1 فاز و تابلو برق 3 فاز محبوب‌ترین و پر استفاده ترین انواع تابلو برق هستند که در صنایع سنگین و مصارف خانگی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این تابلوها با مهار انرژی الکتریکی اجازه کنترل شدت و میزان جریان را می‌دهند و می‌توانند به‌صورت اتوماتیک در صورت افزایش و یا کاهش ناگهانی فشار، برق ورودی به دستگاه‌ها را قطع کنند تا از صدمه خوردن به موتورشان جلوگیری شود.
در ادامه می‌خواهیم شما را با فرآیند نصب این تابلو برق ها بیشتر آشنا کنیم.
فاز به چه معنا است؟
فاز چیست؟
در مبحث برق، فاز به توزیع یک‌بار اشاره دارد. برق تک فاز یک مدار قدرت جریان متناوب (ac) دو سیم است. به‌طورمعمول، یک سیم برق وجود دارد که به آن سیم فاز می‌گویند، و یک سیم خنثی. جریان میان سیم برق (از طریق بار) و سیم خنثی جریان دارد. برق سه فاز یک مدار تغذیه AC سه سیم است که هر سیگنال ac فاز 120 درجه الکتریکی از هم فاصله دارد.
منازل مسکونی معمولاً با منبع تغذیه و تابلو برق ۱ فاز کار می‌کنند، درحالی‌که تأسیسات تجاری و صنعتی معمولاً از منبع تغذیه و تابلو برق ۳ فاز استفاده می‌کنند. یک تفاوت اساسی بین تک فاز در مقابل سه فاز این است که منبع تغذیه سه فاز بارهای بالاتر را بهتر از خود عبور می‌دهد. منبع تغذیه تک فاز معمولاً هنگام استفاده از بارهای معمولی، به‌جای استفاده از موتورهای الکتریکی بزرگ، از روشنایی یا گرمایش استفاده می‌کند.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب، ارائه دهنده کلیه تجهیزات و خدمات آبرسانی
برای دریافت مشاوره رایگان تماس بگیرید.
سیستم‌های تک فاز را می‌توان از سیستم‌های سه فاز استخراج کرد. در آمریکا این کار از طریق یک ترانسفورماتور برای دریافت ولتاژ مناسب انجام می‌شود، درحالی‌که در اتحادیه اروپا به‌طور مستقیم انجام می‌شود. سطح ولتاژ در اتحادیه اروپا به‌گونه‌ای است که یک سیستم سه فاز می‌تواند به‌عنوان سه سیستم تک فاز نیز عمل کند که البته این قانون در ایران برقرار نیست.
تفاوت اصلی میان تک فاز و سه فاز در چیست؟
یک تفاوت مهم دیگر بین قدرت 3 فاز در مقابل برق تک فاز، دوام تحویل نیرو است. به دلیل اوج و افت ولتاژ، منبع تغذیه تک فاز به‌سادگی با افزایش و یا کاهش فشار منبع سازگار نمی‌شود. در مقابل، منبع تغذیه سه فاز با سرعت ثابت و بالا برق را تحویل می‌دهد. با مقایسه قدرت تک فاز و سه فاز، منابع تغذیه سه فاز کارایی بیشتری دارند. منبع تغذیه سه فاز می‌تواند سه برابر منبع تغذیه تک فاز برق را انتقال دهد درحالی‌که فقط به یک سیم اضافی نیاز دارد (یعنی سه سیم به‌جای دو سیم). بنابراین، منبع تغذیه سه فاز، چه سه سیم داشته باشد و چه چهار سیم، نسبت به منابع تغذیه تک فاز، از ماده رسانای کمتری برای انتقال مقدار مشخصی از برق استفاده می‌کند. این امر در تابلو برق‌ها نیز به همین شکل است و موارد استفاده از تابلو برق ۳ فاز به‌مراتب بیشتر از موارد استفاده از تابلو برق ۱ فاز است.
آموزش نصب تابلو برق تک فاز
نصب تابلو برق تک فاز
نصب تابلو برق ۱ فاز رایج‌ترین سیم‌کشی در ساختمان‌های مسکونی است. در منبع تک فاز ، دو کابل (یکی خط (معروف به فاز) و دیگری خنثی) از قطب‌های ابزار به کنتور انرژی کیلووات ساعت و سپس مستقیماً به صفحه توزیع اصلی (واحد مصرف‌کننده) متصل می‌شوند.
برای سیم‌کشی و نصب تابلو برق ۱ فاز برای توزیع منبع برق در چند بخش از یک‌خانه، مراحل زیر را دنبال کنید:
- سیم‌های ورودی فاز و خنثی (L و N) را از تیر برق به منبع انرژی تک فاز وصل کنید.
- سیم فاز ورودی و خنثی ورودی (L و N) را به 2 قطع کننده مدار قطب دار MCCB متصل کنید. این به‌عنوان یک کلید اصلی برای تمام بخش‌های خانه استفاده می‌شود.
- MCCB را به ترتیب برای هر بخش به دو قطب MCB’s ، RCD ، Single Pole MCB و سیم‌های خروجی و کابل را به مدارهای فرعی و مدارهای فرعی نهایی متصل کنید. مراحل مشابه را برای هر بخش انجام دهید. به خاطر داشته باشید که اتصال مناسب برای سیم‌های خنثی و فاز در کل سیستم باید انجام شود. در صورت اشتباه بودن، کدهای رنگ سیم‌کشی IEC و NEC را از اینترنت پیدا کنید و از آن استفاده کنید.
- اکنون، دستگاه‌های الکتریکی و لوازم‌خانگی را به ترمینال اتصال به زمین متصل کنید که منجر به الکترود زمین در سیستم و زمین می‌شود.
مراحل مشابه را برای هر سه تابلوی توزیع و واحدهای مصرفی برای بخش‌های دیگر یعنی زیرزمین، گاراژ و غیره انجام دهید. به‌عبارتی‌دیگر سیم‌کشی منبع تغذیه تک فاز همانند نصب تابلو برق ۱ فاز است.
آموزش نصب تابلو برق سه فاز
نصب تابلو برق سه فاز
به‌طورکلی، زمانی که جریان کمتر از 7.5 کیلووات باشد، از تابلو برق تک فاز استفاده می‌کنند و بیشتر از آن، محدوده تابلو برق سه فاز است. زمانی که جریان برق، بیش از 7.5 کیلووات در ساعت باشد، آن زمان است که ما نیاز به نصب تابلوهای سه فاز خواهیم داشت. استفاده از این تابلو ها مختص مکان های صنعتی نبوده و شما می توانید در مناطق مسکونی نیز بدون هیچ مشکلی از آن ها استفاده کنید. عموما ساختمان هایی که تعداد واحدهای زیادی را در خود دارند، بدون توجه به تک فاز یا سه فاز بودن برق، از این تابلو ها استفاده می کنند.
برای نصب تابلو برق سه فاز ابتدا باید برق را متصل کرده و سپس قطع کننده را به عنوان کلید اصلی به سه فاز ورودی متصل کنید. در مراحل بعدی و پس از اتمام پروسه سیم کشی، شما باید از اتصال دستگاه به سیم ارت نیز اطمینان حاصل کنید. اتصال سیم ارت مسئله ای بسیار مهم در نصب تابلوهای برقی به شمار می‌رود و سهل انگاری در این مرحله، ممکن است منجر به بروز حوادثی جدی شده و جان و مال افراد مختلف را به خطر بیاندازد.
اگر به دنبال تابلو برقی با کیفیت هستید، بهتر است تا مراحل نصب را با دقت کافی انجام داده و در رعایت نکات مختلف آن، نکته ای را نادیده نگیریم.
در این آموزش، ما فرض می‌کنیم که در بخش فعلی نصب تابلو برق 3 فاز، فقط بار تک فاز (نقاط نور، فن، تلویزیون، پریز برق، AC و غیره) را به هم متصل خواهیم کرد. به‌عبارت‌دیگر، ما موتورهای 3 فاز را روشن نخواهیم کرد زیرا در خانه‌های خود چنین بارهایی (سه فاز) نداریم. اگر یک بار سه فاز در خانه شما وجود دارد هم می‌توانید این کار را انجام دهید. همان‌طور که می‌دانید درصورتی‌که کل بار از حد نصب سیم‌کشی برق تک فاز فراتر رفته باشد، باید به دلیل رعایت قوانین توزیع، سیم‌کشی خود را در سیستم سه فاز انجام دهید.
رویه عملی سیم‌کشی سه فاز صفحه توزیع و نصب تابلو برق ۳ فاز:
- اول از همه، ولت‌سنج سه فاز را وصل کنید.
- MCCB (قطع کننده مدار تولیدشده) را به‌عنوان کلید اصلی از سه بخش فاز ورودی به سه فاز ورودی (R ، Y ، B) وصل کنید.
- اکنون سه بار خروجی (R ، Y ، B) را از MCCB (قطع کننده مدار) به DP (دو قطب MCB ، RCD ، SP (تک قطب MCB و بار) وصل کنید.
- حالا RCD را از DP با Phase (Line) و Link Neutral Link متصل کنید. خطوط فاز خروجی باید به مدارهای فرعی و نهایی متصل شوند. همین کار را می‌توان برای سیم‌های خنثی انجام داد.
- سرانجام، وسایل الکتریکی را با ترمینال پیوند Earth که منجر به ایجاد الکترود زمین در سیستم اتصال به زمین می‌شود را وصل کنید.
برای هر سه صفحه توزیع برای اتاق‌ها و مناطق مختلف خانه، مراحل مشابه را دنبال کنید.
سیم کشی برق سه فاز
برای انجام سیم کشی برق های سه فاز و انجام سیم کشی در تابلو، باید سه سیم فاز به رنگ های زرد، قرمز و آبی را در دستگاه نصب کرده و سپس سیمی به رنگ مشکی را به عنوان سیم نول انتخاب کنید. رعایت این رنگ بندی ها از لحاظ امنیتی و تعمیراتی تاثیر بسیار مهمی را در سیستم کلی تابلو ما خواهد داشت.
بهتر است تا در زمان نصب تابلو های سه فاز، از سیم کشی مسی در سیم های درونی تابلو استفاده کنیم. همچنین محاسبه دقیق طول کابل ها و نیاز ما به سیم، امری حیاتی در زمینه نصب این تابلو ها به شمار می رود. تعبیه کلید ورودی جداگانه، نصب سیم ارت مناسب با جریان برق دستگاه و برخی از موارد دیگر نیز در کیفیت سیم کشی برق موثر خواهند بود.
اگر اطلاعات زیادی درباره سیم کشی برق ندارید و با قطعات مختلف یک تابلو برق آشنا نیستید، بهتر است تا زحمت نصب را بر دوش متخصصین گذاشته و این گونه از برقراری امنیت و کیفیت در مراحل مختلف نصب، اطمینان حاصل کنید.
رعایت نکات ایمنی در زمینه نصب و راه اندازی تابلو های برق، نه تنها از منظر ایمنی، بلکه از زاویه کارایی و عملکرد نیز در سیستم برق شما تاثیر گذار خواهد بود.
در چه مواردی از تابلوی 3 فاز و در چه مواردی از تابلوی 1 فاز استفاده می شود؟
موارد استفاده از تابلو برق ۱ فاز
در ادامه میخوایم درباره ی موارد استفاده از تابلو برق سه فاز و تابلو برق یک فاز با شما صحبت کنیم:
کاربرد تابلو برق تک فاز
موارد استفاده از تابلو برق تک فاز اکثراً برای استفاده‌های خانگی و افزایش امنیت برای وسایل برقی پرکاربرد همانند پمپ، استفاده می‌شوند. اما موارد استفاده از تابلو برق تک فاز تنها به مصارف مسکونی محدود نمی‌شود بلکه می‌توان از آن در صنایع کم‌مصرف استفاده کرد. این کار را با نصب و اتصال دو و یا چند تابلو برق تک فاز و اتصال آن‌ها به یکدیگر انجام داد. این‌گونه می‌توان ولتاژ بیشتری را برای این تابلو برق‌ها پوشش داد.
به‌طورکلی نصب تابلو برق 1 فاز آسان‌تر از 3 فاز است و کلاً به دو سیم نیاز دارد. یکی باید هادی باشد و دیگری خنثی. هادی جریان را حمل می‌کند. سیم خنثی آن را برمی‌گرداند.
تنظیم تابلو برق تک فاز:
- از یک منبع نیرو می‌گیرد.
- ولتاژ آن 230 است.
- برای تکمیل مدار به دو سیم نیاز دارد.
- این‌یک منبع تغذیه متغیر است که می‌تواند به صفر برسد.
- کارایی آن از تابلو برق ۳ فاز کمتر است.
- می‌توان چراغ‌ها، لوازم کوچک و اکثر وسایل الکترونیکی را تأمین کرد.
- برای الکتروموتور راه اندازی کولر، تبلو کوچک خانگی و راه اندازی پمپ از انواع تک فاز و به صورت کلی در موتورخانه های ساده خانگی و کارگاهی، مناسب است.
کاربرد تابلو برق سه فاز
موارد استفاده از تابلو برق 3 فاز بسیار بیشتر از 1 فاز است و برای مصارف صنعتی مناسب‌تر است. این تابلو برق‌ها می‌توانند، امنیت دستگاه‌ها و موتورهای الکتریکی پرمصرف و قدرتمند را که در صنایع بزرگی همچون صنایع غذایی، صنایع تولید لباس و صنایع تکنولوژی استفاده می‌شوند را، تأمین کنند. گاهی اوقات در مصارف مسکونی که ولتاژ زیاد می‌شود می‌توان از این تابلوها استفاده کرد؛ برای مثال زمانی که شما در خانه خود از ماینر استفاده می‌کنید برای تضمین امنیت دستگاهتان می‌توانید از تابلو برق سه فاز استفاده کنید.
تابلو برق 3 فاز دارای چهار سیم است. سه سیم رسانا و یک سیم خنثی . شما می‌توانید یک سیستم سه فاز به‌صورت تک فاز تنظیم کنید ، اما نمی‌توانید عکس آن را انجام دهید.
تنظیم تابلو برق سه فاز:
- از سه منبع نیرو می‌گیرد.
- ولتاژ آن 415 است.
- برای تکمیل مدار به چهار سیم نیاز دارد.
- برای استفاده‌های سنگین تجاری ایدئال است.
- دارای منبع تغذیه مداوم است.
- مقرون‌به‌صرفه تر از تنظیمات تک فاز است.
- برای سیستم های پیشرفته آبرسانی و بوستر پمپ پر قدرت چند پمپه و به صورت کلی در موتورخانه های صنعتی بسیار مناسب است.
سخن آخر
نصب تابلو برق، کاری عقلانی و در مواردی ضروری در تمامی صنایع و شرایط مسکونی است زیرا در صورت وارد شدن صدمه به دستگاه‌های الکتریکی شما متحمل هزینه بالای تعمیر و یا تعویض خواهد شد، اما این تابلو برق‌ها می‌تواند شمارا از این هزینه‌ها مصون نگه‌دارند. تابلو برق 1 فاز و تابلو برق 3 فاز هر دو برای این کار مناسب هستند با این تفاوت که از تک فاز برای مصارف سبک‌تر استفاده می‌شود و از سه فاز برای مصارف صنعتی با ولتاژ بالاتر استفاده می‌شود. بهتر است پیش از انتخاب شرایط نسبی و ولتاژ ورودی به تابلو برق را در نظر بگیرید و در صورت امکان با یک متخصص مشورت کنید.
جهت خرید و نصب انواع تابلو برق سه و تک فاز می توانید از طریق صفحه تابلو برق راهنمای خرید انواع تابلو برق را مطالعه و از گروه تلمبه موتور غرب سفارش دهید.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب
