پمپ‌ها تنوع بسیار زیادی داشته و به دلیل کارایی خاصی که دارند، برای مصارف خانگی و صنعتی اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. یکی از انواع پمپ، دیافراگم است. پمپ دیافراگم محصولی است که در حوزه‌های مختلف صنعتی، نیمه صنعتی و حتی غیرصنعتی هم کاربرد دارد. اگر بخواهیم به طور مختصر بگوییم که پمپ دیافراگم چیست، باید گفت که این محصول نیز همچون سایر پمپ‌ها برای انتقال و جابه‌جایی سیالات طراحی شده است. البته پمپ دیافراگم به دلیل ساختار خاصی که دارد، ویژگی‌های منحصربه‌فردی پیدا کرده و قادر به پمپاژ سیالاتی است که ویسکوزیته بالایی دارند. همین موضوع موجب شده تا کاربرد این پمپ روز به روز بیشتر شود.
پمپ دیافراگم چیست؟
یکی از پرکاربردترین پمپ‌ها در صنایع گوناگون، پمپ دیافراگم است. این پمپ با نام پمپ دبل دیافراگم Air Operated Double Diaphragm یا به اختصار AODD نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که باعث برتری پمپ دیافراگم شده آن است که قادر به انتقال بسیاری از سیالات با ویسکوزیته‌های متفاوت است. این پمپ از نوع جابه‌جایی مثبت بوده و برای پمپاژ مایعات از دیافراگم استفاده می‌کند. همچنین جالب است بدانید که این پمپ نیازی به هواگیری ندارد. از دیگر نکات مهمی که در خصوص این پمپ وجود دارد نیز می‌توان به توان مکش بسیار بالای آن اشاره کرد.
طرز کار پمپ دیافراگمی
از آنجایی که این پمپ توان بالایی داشته و قادر به پمپاژ بسیاری از سیالات است، ممکن است این سوال به وجود آید که روش کار پمپ دیافراگم چیست؟ در پاسخ باید گفت که این پمپ دارای دو محفظه برای انتقال هوا و انتقال مایع است. این دو محفظه به کمک دیافراگمی منعطف از هم جدا می‌شوند. حرکات متناوب رفت و برگشتی این دیافراگم منجر به پمپاژ کامل انواع سیالات می‌شود.
ویژگی‌های دیافراگم پمپ
اصلی‌ترین ویژگی پمپ دیافراگم چیست؟ در پاسخ به این سوال باید به این موضوع اشاره کرد که در این پمپ، توان و میزان هوای مصرف پمپ با دبی و خروجی ارتباط مستقیم دارند.
اصلی‌ترین ویژگی پمپ دیافراگم رابطه مستقیمی است که میان دبی خروجی و هوای مصرفی وجود دارد.
زمانی که دبی خروجی صفر باشد یعنی میزان هوای مصرفی هم در پایین‌ترین حد ممکن است. از سوی دیگر نیز از اگر دبی در بیشترین حد ممکن باشد یعنی میزان هوای مصرفی هم بسیار بالاست. این ویژگی کلیدی باعث می‌شود که جریان خروجی پمپ در هر بازه‌ای قابل‌استفاده باشد.
معرفی انواع پمپ دیافراگمی
پمپ‌های دیافراگمی چند مدل مختلف دارند که شامل موارد زیر می‌شود:
پمپ دیافراگمی بادی
اگر بپرسید که رایج‌ترین نوع پمپ دیافراگم چیست؟ در پاسخ می‌توان گفت، پمپ بادی. این پمپ دارای دو دیافراگم بوده و بسته به نوع سیال، از سیستم‌های الکتریکی یا محرک پنوماتیک بادی استفاده می‌کند. عملکرد پمپ به این صورت است که با استفاده از جریان هوای فشرده، دو شیر توپی در دو سر پمپ قرار دارند. هنگامی که دیافراگم اول هوا را فشرده می‌کند، دیافراگم دوم که با سیال در تماس است، جابه‌جا می‌شود و سیال با فشار بالا از خروجی پمپ خارج می‌گردد. سپس با مکش هوا، شیر توپی خروجی بسته و شیر ورودی باز می‌شود و در مرحله بعد، شیر ورودی بسته و شیر خروجی باز شده تا سیالات به بیرون منتقل شوند. مهمترین ویژگی که در پمپ دیافراگمی بادی یا پنوماتیک وجود دارد آن است که در هنگام آغاز کار با پمپ، باید جریان هوایی که از کمپرسور خارج می‌شود را به ورودی پمپ وصل کنید. با این کار پمپ قادر خواهد بود که به واسطه مکش قدرتمند خود، شروع به فشرده‌سازی سیالات کند.
با انتخاب هوشمندانه پمپ آب خانگی، همیشه آب با فشار بالا در دسترس شماست!
پمپ دیافراگمی دستی
پمپ‌های دستی بسیار کوچک بوده و معمولا برای مصارف آزمایشگاهی استفاده می‌شوند. این پمپ‌ها نمی‌توانند حجم زیادی از سیال را پمپاژ کنند. حال سوالی که به وجود می‌آید آن است که چرا به این پمپ، دستی می‌گویند؟ در پاسخ باید گفت که این پمپ یک گیربکس کوچک دارد که جایگزین مکانیزم بادی است. حرکات رفت و برگشتی این پمپ باعث ارائه عملکرد آن خواهند شد. در واقع باید با حرکت دست، این گیربکس را حرکت داد تا پمپ کار کند. از این پمپ همچنین می‌توان برای مصارف خانگی و انتقال مایعات از ظرفی به ظرف دیگر استفاده کرد.
پمپ دیافراگمی الکتریکی
در پاسخ به این سوال که انواع پمپ دیافراگم چیست، باید به پمپ الکتریکی یا برقی هم اشاره کرد. یکی از معایبی که در پمپ دیافراگم بادی وجود دارد آن است که این پمپ حتما باید به هوای فشرده‌ای که توسط کمپرسور ایجاد می‌شود دسترسی داشته باشد. در برخی مواقع چنین امکانی وجود ندارد. به همین جهت می‌توان از پمپ الکتریکی کمک گرفت.
در شرایطی که امکان استفاده از کمپرسود برای تامین هوای فشرده نباشد، پمپ دیافراگمی الکتریکی بهترین گزینه است.
در این پمپ به جای آن که از هوای فشرده استفاده شود، از الکتروموتور کمک گرفته می‌شود تا نیروی محرکه موردنیاز برای حرکت دیافراگم را ایجاد کند. زمانی که شرایط بهره‌گیری از کمپرسور برای تامین هوای فشرده وجود ندارد، این محصول بهترین گزینه خواهد بود.
اجزای پمپ دیافراگمی
این پمپ از قطعات متعددی تشکیل شده و دیافراگم، اصلی‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود. معمولا دیافراگم را از جنس ارتوپلاستیک یا مواردی از این دست می‌سازند که انعطاف خوبی داشته باشد. علاوه بر این موارد باید بدانید که سایر اجزای پمپ دیافراگم چیست. در این خصوص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محرک
- بدنه پمپ
- ورودی و خروجی پمپ
- توپک‌ها یا همان بال‌ها
- محفظه‌های داخلی پمپ
- اکسچنجر یا همان مقسم باد
- سیستم مکانیکی اعم از لنگه‌ها و سوپاپ
کاربرد پمپ دیافراگمی چیست؟
اگر هنوز برایتان سوال است که کاربرد پمپ دیافراگم چیست باید گفت که این پمپ کاربردهای بسیار زیادی داشته و برخی از متداول‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- صنعت پتروشیمی: در انتقال و پمپاژ نفت خام و انواع گازها همچون متان و پروپان می‌توان از این پمپ استفاده کرد.
- صنایع غذایی: برای انتقال مواد خمیری که ویسکوزیته و غلظت بالایی دارند، شیره‌ها، آب‌میوه و موارد مشابه می‌توان از پمپ دیافراگم بهره برد.
- آب و فاضلاب: در انتقال آب‌های کثیف و گل‌آلود و تصفیه آن‌ها و همچنین انتقال انواع فاضلاب صنعتی و خانگی می‌توان از پمپ دیافراگم استفاده کرد.
- صنعت کشاورزی: پمپ دیافراگمی قابلیت استفاده برای انتقال آب، کودهای مایع و انواع حشره‌کش و آفت‌کش را نیز دارد.
- صنایع شیمیایی: پمپ‌های دیافراگم با متریال متفاوت و البته مقاومی ساخته می‌شوند. به همین جهت می‌توان از آن‌ها برای انتقال انواع مواد شیمیایی از جمله مواد شیمیایی خوراکی، اسیدها، قلیاها، امولسیون‌ها و همچنین حلال‌ها بهره برد.
- صنایع دارویی: همانطور که اشاره کردیم این پمپ برای انتقال مواد شیمیایی مناسب است. به همین ترتیب نیز برای انتقال مواد مصرفی در تولید داروها هم کاربرد دارد. همچنین برای انتقال و پمپاژ مایعات موردنیاز برای دستگاه و تجهیزات پزشکی هم استفاده می‌شود.
- خودروسازی: از این پمپ می‌توان برای پمپاژ انواع روغن در ویسکوزیته‌های مختلف استفاده کرد.
- صنعت پلیمر: پمپ دیافراگم برای پمپاژ و جابه‌جایی انواع پلیمر حباب‌دار و مواد خمیری گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود.
- رنگ‌سازی: این پمپ برای انتقال انواع رنگ در غلظت‌های مختلف و حلال‌های آن‌ها و همچنین رزین‌ها بسیار کاربردی است.
- کاغذسازی: اغلب ترکیباتی که در صنعت کاغذسازی تولید می‌شوند، قابل انتقال با پمپ دیافراگم هستند.
انواع پمپ خانگی را بشناسید و بهترین گزینه را برای منزل خود انتخاب کنید!
بررسی جنس و متریال
بهترین متریال برای پمپ دیافراگم چیست؟ هر پمپ متناسب با کاربردی که دارد، باید از متریال منحصربه‌فردی ساخته شده باشد. برخی از رایج‌ترین متریالی که برای تولید پمپ دیافراگم به کار می‌روند شامل استنلس استیل با ویژگی مقاومت در برابر اسیدها و خوردگی، استال برای انتقال انواع حلال، آلومینیوم و چدن با مقاومت در برابر ذرات سایشی، نوعی پلیمر ارزان به نام پلی‌پروپیلن یا همان pp با امکان انتقال اسید در دمای زیر 65 درجه و پلیمر گران‌قیمتی به نام PVDF با قابلیت انتقال اسید تا دمای 95 درجه می‌شود.
مزایای پمپ‌های دیافراگمی
مزیت استفاده از پمپ دیافراگم چیست؟ با استفاده از این پمپ شما از مزایای بی‌شمار آن بهره‌مند می‌شوید که شامل مواردی همچون قدرت مکش بسیار بالا، قابلیت کار کردن در حالت خشک، نشتی بسیار پایین، امکان self-priming یا همان خودمکشی بالا و پمپاژ سیالاتی با ویسکوزیته‌های بالا و همچنین پمپاژ سیالات به همراه ریزجامدات می‌شود.
پمپ دیافراگم راندمان بالایی داشته و هزینه نگهداری و تعمیرات آن نسبتا پایین است و به همین جهت استفاده از آن بسیار مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
علاوه بر این موارد، پمپ دیافراگم راندمان بالای 97 درصد دارد که عددی بسیار عالی محسوب می‌شود. همچنین این پمپ ضدانفجار بوده و کار کردن آن در ایمنی کامل است. در نهایت نیز هزینه تعمیرات و نگهداری این پمپ چندان بالا نیست.
معایب پمپ‌های دیافراگمی
تنها عیب مهمی که در پمپ دیافراگم وجود دارد، نوسان آن است. نوسان جریان خروجی در این پمپ باعث می‌شود که نتوانید از آن در مواقعی که نیاز به جریان یکنواخت وجود دارد، استفاده کنید. مشکلاتی همچون امکان یخ زدن، لرزش و صدای بالای هم در این پمپ وجود دارد که می‌توان به راحتی و به وسیله درایر یا هیتر، لرزه‌گیر یا پالسیشن دمپر، مافلر یا همان صدا خفه‌کن آن‌ها را برطرف کرد.
نحوه عملکرد پمپ‌های دیافراگمی
عملکرد دقیق پمپ دیافراگم چیست؟ زمانی که پمپ روشن شود، دیافراگم به سمت محفظه انتقال هوا رفته و حجم آن را کاهش می‌دهد. این موضوع باعث ایجاد فشاری مثبت در این محفظه خواهد شد. در مرحله بعدی فشار مثبتی که ایجاد شده باعث می‌شود شیر فشار باز شود. این شیر فشار به محفظه مایعات متصل است و باز شدن آن باعث می‌شود که مایعات از محفظه هوا به محفظه مایع منتقل شوند. در گام بعدی نیز دیافراگم به سمت محفظه مایع رفته و این موضوع باعث کاهش فشار و در نهایت حرکت مایع به سمت محفظه نهایی خواهد شد. در واقع هوای فشرده، نیروی محرک این پمپ است و باعث ارائه عملکرد توسط آن می‌شود.
سخن پایانی
پمپ دیافراگم یک پمپ همه‌کاره محسوب می‌شود که قادر است انواع سیالات با ویسکوزیته‌های مختلف را پمپاژ و منتقل کند. همچنین این پمپ از متریال گوناگونی ساخته شده و برای انتقال انواع مواد از جمله مواد شیمیایی و اسیدی هم کاربرد دارد. نگهداری از پمپ دیافراگم چندان سخت نیست و البته هزینه نگهداری و تعمیر آن هم پایین است. اگر نوسان جریان خروجی و عدم یکنواختی این جریان برایتان اهمیتی ندارد، می‌توانید برای هر نوع کاربردی روی این پمپ حساب کنید.
گروه صنعتی تلمبه موتور غرب- وست پمپ
سوالات متداول
پمپ دیافراگم در چه صنایعی کاربرد دارد؟
این پمپ در صنایع پتروشیمی، داروسازی و پزشکی، کشاورزی، غذایی، رنگ، آب و فاضلاب، خودروسازی و پلیمر کاربرد دارد.
اجزای پمپ دیافراگم چیست؟
این پمپ از دیافراگم، محرک، شیر ورودی و خروجی، محفظه‌های داخلی، اکسچنجر و سیستم مکانیکی اعم از لنگه‌ها و سوپاپ تشکیل می‌شود.
انواع پمپ دیافراگم کدام است؟
این پمپ به دو دسته اصلی پنوماتیک یا بادی و الکتریکی یا برقی تقسیم می‌شود. البته نوع دستی این پمپ هم برای مصارف جزئی وجود دارد.
برای ساخت پمپ دیافراگم از چه متریالی استفاده می‌شود؟
از آنجایی که این پمپ کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد، آن را با استفاده از متریال گوناگونی مانند استیل، چدن، آلومینیوم، پلی‌پروپیلن و PVDF تولید میکنند.
اساس عملکرد پمپ دیافراگم چیست؟
این پمپ به کمک حرکات مستمر رفت و برگشتی دیافراگم، قادر به پمپاژ سیالات خواهد بود.
